Szpital Powiatowy w Kętrzynie

---

Z historii lecznictwa miast: od rastenburskiego do kętrzyńskiego

Tradycje związane z leczeniem w Rastenburgu, dzisiejszym Kętrzynie, mają swoje korzenie jeszcze w czasach krzyżackich. Już w 1361 roku, na południe od murów obronnych miasta, zbudowano szpital pod wezwaniem św. Ducha, który służył jako przytułek dla seniorów, osób niepełnosprawnych oraz dla chorych psychicznie. W tym miejscu, nad rzeką, gromadzili się pacjenci wymagający szczególnej izolacji, a zwłaszcza ci, którzy nie mieli szans na wyzdrowienie.

Znajdująca się przy ul. Wileńskiej kaplica św. Ducha, z której korzystano w tym szpitalu, przetrwała do dziś. Hospitalizacja opierała się na metodach ziołolecznictwa, rehabilitacji oraz nastawieniu na izolację pacjentów. Budynek związany z Zakonem Szpitala i Domu Niemieckiego z Jerozolimy, czyli Teutonów, funkcjonował na terenie niegdysiejszego młyna nad brzegiem rzeki Guber, w miejscu, w którym krzyżowały się ulice Wileńska i Warmińska. Poszczególne fragmenty murów miejskich Rastenburga znajdowały się pod stałym nadzorem straży zakonnej, która pilnowała terytoriów przygranicznych między Państwem Zakonnym a Warmińską stolicą biskupią – Rösel, którą było widać z wieży dawnego St. Georg Kirche – obronnego kościoła św. Jerzego, obecnie bazyliki mniejszej.

Trudne warunki sanitarno-epidemiologiczne, jakie panowały w tamtych czasach, sprzyjały rozprzestrzenianiu się chorób zakaźnych, a zwłaszcza dżumy. Mieszkańcy obawiali się kontaminacji, co objawiało się między innymi zwyczajem wyrzucania zwłok chorych do rzeki.

Najstarsze apteki

Pierwsza apteka w Rastenburgu została założona około 1620 roku przy ul. Zamkowej 36, gdzie sprzedawano środki dezynfekujące mające na celu walkę z dżumą. W 1663 roku otwarto drugą aptekę, znaną jako „Pod Orłem”, gdzie z kolei sprzedawano leki pomagające w przypadku zatruć i gnicia. Z czasem apteka ta trafiła w ręce ojca Arno Holza. (Miejsce to, obecnie ul. Rycerska, posiada tablicę pamiątkową związaną z urodzinami Arno Holza.) Te zakłady musiały cieszyć się dużym poważaniem, skoro aptekarz Heinr. Balth. Billich w 1684 roku objął stanowisko burmistrza Rastenburga.

O lekarzach z przeszłości

W historii miejscowej medycyny, rolę lekarzy pełnili nie tylko znachorzy, ale także łaziebni, cyrulicy, a czasami również pastorzy. Wyjątkowym lekarzem, który skutecznie zapobiegał dżumie, był pastor Helwing z Angeburga, współczesnego Węgorzewa. Kwalifikowana kadra medyczna zaczęła kształcić się na Albertynie w Królewcu, niemal od samego początku uniwersytetu założonego w 1544 roku.

Pierwszym miejskim lekarzem w Rastenburgu znanym z imienia był medyk z 1649 roku, którego roczne wynagrodzenie wynosiło zaledwie trzy talary. W 1676 roku stanowisko pierwszego chirurga miejskiego zajmował medyk Fuchs. Natomiast w 1709 roku, miejskim lekarzem był Hübner, który, dzięki swoim osiągnięciom w walce z dżumą, zyskał tytuł lekarza nadwornego króla Fryderyka Wilhelma. Hübner w 1720 roku został adiunktem wydziału medycyny w Berlinie, a w 1722 roku powrócił do Rastenburga jako zastępca burmistrza, a od 1723 roku figurował na liście burmistrzów tego miasta. Wśród lekarzy byli także Polacy, jak Staszewski, który pełnił funkcję lekarza miejskiego około 1881 roku, oraz Adamkiewicz, pełniący obowiązki powiatowego lekarza w latach 1860-1870.

Historia szpitala

Historia szpitala w Kętrzynie sięga XVII wieku, kiedy to pojawiła się pierwsza wzmianka dokumentująca istnienie miejskiego zakładu medycznego. W 1888 roku, według Słownika geograficznego, w pobliskim Ratemborku funkcjonował ośrodek dla osób cierpiących na zaburzenia psychiczne. Instytucja ta była usytuowana przy dzisiejszej ul. Asnyka. W roku 1903, Zarząd Zakładu Psychiatrycznego w Kętrzynie, działający z Fundacji Sembecka, przekazał ziemię znajdującą się na północ od Jeziora Kętrzyńskiego kościołowi ewangelickiemu w celu budowy nowego szpitala. Realizacja tego projektu opierała się na wsparciu finansowym prywatnych darczyńców oraz funduszach powiatu i miasta. Novy szpital zlokalizowany był w skrzydle dzisiejszej budowli, które znajdowało się w bezpośrednim sąsiedztwie jeziora. Początkowo dysponował on 60 łóżkami, a opieka nad pacjentami została powierzona czterem siostrom zakonnym oraz lekarzom z Zakładu Psychiatrycznego. Również kontrolę nad szpitalem sprawowało kuratorium, które składało się ze starosty, najwyżej usytuowanego duchownego ewangelickiego oraz burmistrza. Wkrótce potem nowa instytucja została przekazana powiatowi przez kościół ewangelicki. 8 sierpnia 1908 roku dyrektorem szpitala został dr Ludwig Diehl, który pełnił tę funkcję do stycznia 1945 roku.

Wkroczenie Armii Czerwonej

27 stycznia 1945 roku, Armia Czerwona wkroczyła do ówczesnego miasta Rastenburg. Dzień wcześniej, w dniu 26 stycznia, nazistowskie władze zezwoliły na ewakuację zarówno szpitala, jak i Zakładu Opiekuńczego usytuowanego przy ul. Asnyka. To właśnie na terenie tego zakładu znajdował się ewakuowany 15 stycznia 1945 roku dom dziecka z Ełku. Ewakuację przeprowadzono wśród chorych, którzy byli zdolni do transportu; później wieczorem, z Zakładu Opiekuńczego wyszła kolumna dzieci. Żołnierze Armii Czerwonej działali wobec ludności cywilnej w sposób, który zszokował nawet weteranów I wojny światowej. W szpitalu zabito rannych żołnierzy, a pielęgniarki, po wielokrotnych gwałtach, były zabijane w sposób, który jasno wskazywał na ich cierpienie. Dwie rodziny lekarzy popełniły samobójstwa, zdając sobie sprawę z brutalnych wydarzeń, jakie miały miejsce wobec ich bliskich. W tych trudnych warunkach prof. dr Ludwig Diehl podjął decyzję o zakończeniu swojej misji jako lekarz i dyrektor szpitala. Przed popełnieniem samobójstwa, 31 stycznia 1945 roku, przekazał życzenie do pozostałego na żywo personelu szpitalnego, aby jego ciało pochować w zbiorowym grobie obok szpitala, razem z siostrami zakonnymi.

Na dniach 4 czerwca 2008 roku odbyła się ceremonia odsłonięcia pomnika na wspomnianym grobie, który został architektonicznie wyróżniony na tle otaczającego terenu. Na środku mogiły ustawiono krzyż, z dwoma głazami po jego stronach, które zawierały tablice z identycznymi napisami w języku polskim oraz niemieckim, upamiętniając ofiary zamordowanych. Ceremonia odsłonięcia tablic odbyła się z udziałem starosty kętrzyńskiego Tadeusza Mordasiewicza i przewodniczącego Związku Byłych Kętrzynian, Hubertusa Hilgendorffa. Mogiła została poświęcona przez ks. Prałata dr Zygmunta Klimczuka, proboszcza parafii św. Katarzyny w Kętrzynie, oraz pobłogosławiona przez pastora Pawła Hause, proboszcza parafii ewangelickiej św. Jana. W obrębie mogiły posadzono sosny taborskie, które wyrosły z nasion poświęconych przez papieża Benedykta XVI.

Szpital od maja 1945

Pod koniec 1945 roku na obszarze powiatu kętrzyńskiego pracowało zaledwie dwóch lekarzy, jeden magister farmacji, dwóch felczerów, siedem pielęgniarek, jeden laborant oraz dwie położne. W grudniu tego samego roku, Zygmunt Kozłowski objął stanowisko lekarza powiatowego. Na początku swoją działalność szpital prowadził jedynie w czterech oddziałach: chirurgicznym, wewnętrznym, zakaźnym oraz położniczym. Warunki pracy były niezwykle trudne, braki sprzętu medycznego, leków oraz pożywienia były odczuwalne. W 1959 roku szpital poszerzył działalność do 10 oddziałów, zatrudniając już 20 lekarzy, a sam obiekt został wyposażony w elektrokardiograf. Od tego momentu, Szpital Powiatowy w Kętrzynie zapewniał mieszkańcom terenu powiatu kętrzyńskiego ciągłe wsparcie w zakresie medycznym.

W roku 2006 w kętrzyńskim szpitalu hospitalizowano 9809 pacjentów, w tym 795 z innych powiatów. W 2008 roku szpital dysponował 181 łóżkami oraz działającymi oddziałami, poradniami i pracowniami diagnostycznymi, wśród których można wymienić: oddział chorób wewnętrznych, oddział chirurgii ogólnej i ortopedycznej, a także oddział ginekologiczno-położniczy z pododdziałem neonatologii i oddział dziecięcy. W szpitalu zorganizowane były też oddziały laryngologiczne, intensywnej opieki medycznej, dział fizjoterapii i rehabilitacji, blok operacyjny, centralna sterylizatornia, apteka, dział ratownictwa medycznego, a także poradnia chirurgiczna i chirurgii urazowo-ortopedycznej oraz pracownie diagnostyczne takie jak elektrokardiograficzna, serologii transfuzjologicznej oraz mikrobiologii.

Dyrektorzy szpitala w Kętrzynie

W historii Szpitala Powiatowego w Kętrzynie można zauważyć długą i różnorodną listę dyrektorów, którzy pełnili tę odpowiedzialną funkcję na przestrzeni lat. Od 1908 roku, kiedy to jako pierwszy dyrektor rozpoczął swoją działalność Ludwig Diehl, przez kolejne dekady pojawiało się wiele innych nazwisk, które przyczyniły się do rozwoju szpitala.

• 1908-1945 – Ludwig Diehl,
• 1945-1946 – Zygmunt Kozłowski,
• 1947-1948 – Bolesław Praszłowicz,
• 1948-1949 – A Terajewicz,
• 1950-1951 – Załucki Leon,
• 1952-1956 – Adam Rymont,
• 1956-1972 – Jan Lipiński,
• 1972-1981 – Mieczysław Jabłoński,
• 1981-1990 – Jerzy Wroński,
• 1990-1990 – Andrzej Szalcunas,
• 1990-1992 – Tomasz Koper,
• 1992-1998 – Andrzej Drelichowski,
• 1998-1998 – Elżbieta Limanowicz,
• 1998-1999 – Mirosław Sieniakowski,
• 1999-2003 – Piotr Sańko,
• 2003-2005 – Mirosława Bykowska,
• 2005-2007 – Tomasz Koper,
• 2007-2009 – Jerzy Godlewski,
• 2009-2011 – Mirosław Kochański,
• 2011-2015 – Małgorzata Jadczak,
• 2015-2015 – Marek Trawiński,
• 2015-2015 – Mirosław Kochański,
• 2015-2016 – Jerzy Godlewski,
• 2016-2018 – Krzysztof Tytman,
• 2018-2019 – Jerzy Godlewski,
• od 2019 – Wojciech Glinka.

Każdy z tych dyrektorów wniósł coś unikalnego do funkcjonowania placówki, co przyczyniło się do jej rozwoju oraz dostosowania do potrzeb społeczności. Ich doświadczenie oraz wizje przyczyniły się do kształtowania szpitala, który jest istotnym elementem lokalnej służby zdrowia.

---

Oceń: Szpital Powiatowy w Kętrzynie

---